Zespół rozszerzenia i skrętu żołądka (GDV) to jeden z najpoważniejszych stanów nagłych występujących u psów. Dotyczy głównie pacjentów ras dużych i olbrzymich, lub z głęboką klatką piersiową; częściej występuje również u psów starszych. Do czynników predysponujących do skrętu żołądka zalicza się ponadto: niewłaściwe żywienie, najczęściej w postaci jednego posiłku w ciągu dnia, łapczywe jedzenie, nadmierną aktywność po posiłku, zaburzenia wchłaniania (np. w przebiegu niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki, choroby wrzodowej, zakażeń pasożytniczych) i pobudliwy temperament.
Rozszerzenie żołądka powstaje gdy zalegający pokarm zaczyna fermentować lub dochodzi do przeładowania żołądka ilością pożywienia (szczególnie dotyczy to psów-śmieciojadów). Stan taki nie musi zagrażać życiu zwierzęcia, ale powoduje ból i dyskomfort. W przypadku niewielkich rozszerzeń można zastosować leczenie farmakologiczne lub wykonać zabieg płukania żołądka.
Rozszerzeniem żołądka może, ale nie musi być poprzedzony skręt żołądka – w takiej sytuacji dochodzi do obrócenia się struktur żołądka od 90 do nawet 360 stopni, co doprowadza do zamknięcia wpustu oraz odźwiernika, a to powoduje uwięzienie treści bez możliwości jej przemieszczenia w stronę jelit, zwymiotowania ani odbijania nagromadzonych gazów.
Szczególnie niebezpiecznym następstwem skrętu żołądka jest pociągnięcie zaopatrujących go naczyń krwionośnych, co może doprowadzić do nieodwracalnych zmian w jego ukrwieniu. Na tej samej zasadzie pociągnięciu ulega również śledziona. Ponadto rozszerzony żołądek uciska naczynia główne, doprowadzając do zaburzeń perfuzji w tylnej części ciała.
Jakie objawy mogą świadczyć o skręcie żołądka?
– powiększenie obrysu brzucha
– niepokój
– ślinotok
– trudności z oddychaniem
– bezproduktywne próby wymiotów
– w cięższych przypadkach ponadto: przyspieszone, słabo wyczuwalne tętno, blade błony śluzowe, zaleganie na boku, a nawet zaburzenia świadomości
Rozpoznanie skrętu żołądka ze względu na charakterystyczne objawy przeważnie nie nastręcza trudności – powiększenie obrysu brzucha, charakterystyczny dźwięk przy opukiwaniu i obraz „dwukomorowego” żołądka na zdjęciu RTG są wystarczające do postawienia diagnozy. Dla pełnej oceny stanu pacjenta konieczne są badania krwi z uwzględnieniem jonogramu.
Jak wygląda leczenie skrętu żołądka?
Postępowanie u pacjentów ze skrętem żołądka składa się z dwóch etapów
1. Stabilizacja pacjenta – wymaga szybkiej dekompresji żołądka w postaci upuszczenia gazów i próby sondowania w celu wypłukania treści, co często nie jest możliwe przy skrętach większego stopnia. Ponadto konieczne jest jak najszybsze założenie dojścia dożylnego i podanie płynów w wysokich dawkach
2. Odprowadzenie operacyjne – polegające na otwarciu jamy brzusznej i przywróceniu żołądka do jego prawidłowej pozycji, a następnie stabilizacji, tzw. gastropeksji, najczęściej poprzez przyszycie do ściany jamy brzusznej
W trakcie zabiegu ocenie poddawana jest witalność ściany żołądka i sieci oraz stan śledziony – w przypadkach skrętów znacznego stopnia lub interwencji oddalonej w czasie często konieczna jest splenektomia, czyli usunięcie zmienionej śledziony
Rokowania
Skręt żołądka jest stanem wymagającym jak najszybszych działań ze strony zespołu lekarskiego, ale też jak najszybszej reakcji opiekuna. Najlepsze rokowania dają zabiegi podjęte w czasie ok 4 godzin od pojawienia się pierwszych objawów. Nawet w takim przypadku należy liczyć się z powikłaniami wynikającymi z przeszkód w ukrwieniu ściany żołądka, jak również tzw. zespołu reperfuzji, w którym toksyczne metabolity z niedokrwionych tkanek mogą prowadzić np. do poważnych zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej i elektrolitowej.
Skręt żołądka bez interwencji lekarskiej jest zawsze stanem doprowadzającym do śmierci zwierzęcia. W przypadku prawidłowo przeprowadzonego zabiegu, szanse przeżycia szacowane są nawet na ponad 80%.